Het is een regenachtige middag eind november. Ik zit in de Social Impact Factory achter mijn laptop en kijk met bewondering naar buiten. Een oneindig peloton aan fietsers rijdt voorbij. Het is een uniek beeld: in de stromende regen zoveel verschillende soorten mensen op de fiets. Opgegroeid in Utrecht is dit beeld voor mij – net als voor vele andere Utrechters – normaal geworden! Pas nadat ik afgelopen zomer als Fietsburgemeester de eerste interviews met buitenlandse journalisten deed, realiseerde ik me dat dit een uniek beeld is. Ik stond de journalisten te woord, die vol verbazing stonden te kijken naar alle fietsers. “Oh yeah , there are actually quite a lot of cyclists” reageerde ik een beetje naïef en onbevangen.
Ik heb de afgelopen zes jaar als professioneel wielrenster op World Tour niveau wedstrijden mogen rijden. Een leerzaam en onvergetelijk avontuur waarbij de liefde voor de fiets de basis vormde. Maar dit was ook een harde wereld waarin alles draaide om trainingsuren, wattages, koersdagen en wedstrijden winnen.
Tegenwoordig is de fiets niet meer een middel om wedstrijden te winnen, maar vormt de fiets het middel voor maatschappelijk winst. De fiets kan een belangrijke bijdrage leveren aan een gezondere en duurzamere samenleving. Of het nu gaat om gezondheid, milieu of de sociale uitdagingen. Zowel op individueel niveau, regionaal als mondiaal kan de fiets van enorme waarde zijn. De fiets is natuurlijk niet de enige oplossing, maar wel een bijzonder krachtig middel dat gekoppeld kan worden aan eigenlijk alle 17 Sustainable Development Goals (SDG’s).
Mijn eerste drie maanden als Fietsburgemeester
De afgelopen drie maanden heb ik kennis mogen maken met de fiets en Utrecht. Utrecht: the bicycle capital of the world. Ik ben verwonderd en verrast tegelijk hoeveel er gaande is rondom de fiets. De vele investeringen en initiatieven, vanuit zowel de publieke als de private sector. De mensen daarachter, die met passie, enthousiasme en met een oprechte intentie om de wereld mooier en gezonder achter te laten. Het is iets waar Utrecht trots op mag zijn en om dit uit te dragen.
Dit betekent niet dat er geen uitdagingen zijn, en we ook kritisch moeten blijven. Het kan altijd beter en er liggen veel kansen en uitdagingen. De toename van de verschillende soorten fietsers op de fietspaden, de zorg rondom de afname van het fietsen bij de jeugd. En de achteruitgang van de algehele gezondheid en gebrek aan (fiets- en) beweegtijd.
Zelf ben ik werkzaam als fysiotherapeut in de gezondheidszorg en zie dagelijks de gevolgen van inactiviteit. Tegelijk besef ik bij (bijna) elke patiënt hoe de fiets een deel van de oplossing kan zijn om de gezondheid te bevorderden. Ik geloof erin dat dit kan. Er zijn vele mogelijkheden om de fiets te integreren in het dagelijks leven. Met de fiets naar het werk in plaats van met de auto. Het vormt gratis beweegtijd en biedt een prachtige kans om na een dag binnen zitten weer even buiten te ontspannen. Op dinsdagen en donderdagen talloze fietsers op de doorfietsroutes in plaats van alle files op de Ring rondom Utrecht: een lonkend toekomstscenario. Maar ook een duofiets, driewieler en tandem standaard in alle gezondheidscentra. En uiteraard de jeugd die allemaal weer op de fiets naar school gaan en plezier hebben in het fietsen.
De fiets is zoveel meer!
Kortom, er zijn genoeg kansen en mogelijkheden! Ik ben afgelopen periode bij verschillende initiatieven aanwezig geweest waarvan ik er twee wil benoemen. Dit omdat hieruit duidelijk naar voren komt dat naast gezondheid, mobiliteit en milieu de fiets ook gekoppeld kan worden aan fundamentele waardes als gelijkheid, zelfvertrouwen en vrijheid.
Giro des Heils
Samen met de cliënten en werknemers van het Leger des Heils vertrok ik eind oktober voor een prachtige fietstocht met halverwege een welverdiende pauze met koffie en gebak. Het doel was om samen een gezellige, sportieve middag te hebben. Het was een bijzondere ervaring en toonde hoe krachtig en effectief een ‘fietstochtje’ kan zijn. Iedereen was gelijk en had hetzelfde doel. De zorgen, uitdagingen en de ongelijkheid tussen cliënten en werknemers waren verdwenen en met een lach en voldaan gevoel sloot iedereen deze bijzondere fietstocht af. Misschien was dit de eerste stap om uit de vicieuze cirkel te komen en droeg het bij aan de juiste vervolgstappen richting de toekomst.
AZC
Ook de fietslessen bij het AZC maakten een bijzondere indruk op me. Ineens reed ik niet in het vrouwen profpeloton maar met een groep vrouwen die voor het eerst op de fiets zaten. Met hetzelfde doorzettingsvermogen en dezelfde disclipline als de profs de trainingen volbrengen, oefenden deze vrouwen met opstappen en remmen. Om uiteindelijk trots en vol zelfvertrouwen een rondje door de wijk Hoograven te fietsen. Het was de vrijheid – iets dat niet vanzelfsprekend is – wat ze door middel van de fiets ervaarden en misschien wel de eerste stap naar een nieuw leven.
Samenwerken en de toekomst
Ik zou nu al een boek kunnen schrijven over alle bijzondere ervaringen en initiatieven van de afgelopen maanden. Het is bijzonder om te ervaren hoeveel mensen, met een enorme ambitie, zich inzetten om Utrecht en daarmee ook de wereld een beetje mooier te maken. Het voelt bevoorrecht om hiervan te leren en onderdeel te mogen zijn.
Ik kijk uit naar de tijd die komen gaat en ben me bewust van mijn beperkte ervaring en kennis in deze wereld. Toch probeer ik als Fietsburgemeester mijn steentje bij te dragen en zie hierin samenwerking en verbinding als de belangrijkste voorwaarde. Ook in de wielersport win je niet alleen; je wint met een team, door nauw samen te werken, elkaar te versterken en samen tot het best mogelijke eindresultaat te komen. De samenwerking tussen de verschillende beleidsdomeinen en de samenwerking tussen privaat en publiek vormt de basis. Want uiteindelijk willen we allemaal hetzelfde: een mooiere, gezondere samenleving! Van Utrecht een groene, gezonde, inclusieve en duurzame stad en regio maken. En hiermee een voorbeeld kunnen zijn voor anderen.
